Juul – Kryzys Szkoły – recenzja Elżbieta Rogalska

 Jesper Juul to duński terapeuta rodzinny i pedagog o światowej renomie. Jest propagatorem poważnego traktowania dzieci, z szacunkiem i wzajemną odpowiedzialnością.  Książka „Twoje kompetentne dziecko” jest bestsellerem na światowym rynku książki pedagogicznej. Na łamach książki „Kryzys szkoły. Co możemy zrobić dla uczniów, nauczycieli i rodziców” J. Juul porusza temat relacji – braku przygotowania pedagogicznego, w zakresie relacji. Relacje te powinny być oparte na zaufaniu, bez reguł relacji, ale relacji prawdziwych, tak żeby uczeń czuł się dobrze i nauczyciel czuł się dobrze.

Poszczególne rozdziały mówią o następujących zagadnieniach, są to zarazem rozdziały (podrozdziały) książki: uczniowie pod presją, dzieci chcą się uczyć, prawo do nauki zamiast obowiązku szkolnego, utrata wspólnych wartości, samodzielne myślenie zamiast wykonywania rozkazów, wychowawcze zadania szkoły, za co odpowiadają rodzice, co mogą szkolni psychologowie, czego potrzebują dzieci, szkolny trójkąt, kobiety przetarły drogę dzieciom, jakich uczniów chcą szkoły, szkoła w defensywie, kompetencje w budowaniu relacji, na czym polegają kompetencje w budowaniu relacji, siła definicyjna dorosłych, sztuka dialogu, czy media są niebezpieczne, praca domowa jako zarzewie konfliktów, otwartość i uznanie, jak można rozluźnić szkołę, rozmowa ze szwajcarskim psychologiem Paulem Kimem, rozmowy z rodzicami, nasza porażka z trudną młodzieżą, nadmiar odpowiedzialności, czy istnieją trudne dzieci, czy tylko my chcemy mieć za łatwo, cała władza w ręce specjalistów, konieczność otwarcia się, posłuszeństwo za wszelką cenę, obiekty pedagogiczne, wiara w siebie a poczucie własnej wartości, kiedy współdziałanie i relacje są udane, kto to jest dobry pedagog, jakie mamy cele wychowawcze, posłuszeństwo czy zdrowie psychiczne, autorytet osobisty nauczycieli, relacja podmiot-podmiot, rzemiosło pedagoga i kompetencje w budowaniu relacji, integralność i współdziałanie, w stronę szkoły jutra, rozmowa z Christophem Schuhmannem, założycielem Szkoły Życia w Hamburgu.

Książka Jespera Juula Kryzys Szkoły

jest obowiązkowa dla każdego studenta pedagogiki.

Z formalnego punktu widzenia książka jest „książeczką” – ma tak mały format, czcionka jest do tego duża, w związku z tym te 164 strony można przeczytać góra w trzy godziny. Z jednej strony to dobre rozwiązanie, ponieważ kiedy czyta się wszystko od razu, ma się obraz całości, z drugiej strony rozwiązanie nie jest najlepsze, ponieważ brakuje czasu/miejsca na zastanowienie się nad każdym zagadnieniem oddzielnie. Kompromis to powrót do przeczytanych wcześniej treści. Szczerze powiedziawszy cena w dużej mierze zawiera fakt bycia sławnym, cenionym pedagogiem jej autora. Książka nie daje gotowych rozwiązań, dotyka istotnych zagadnień, pobudza do myślenia nad nimi.

Mój punkt widzenia na temat wartości jakie niesie ze sobą książka jest następujący. Szczególnie istotne wydaje się poruszenie tematu rozróżnienia poczucia własnej wartości od wiary w siebie. Kluczowe zagadnienie to brak na studiach pedagogicznych przedmiotów, które przygotowywałyby do budowania relacji z uczniami, opartymi na wzajemnym zaufaniu i odpowiedzialności, które kształtowałyby odpowiednie kompetencje interpersonalne i umiejętności relacyjne. J. Juul porusza również kwestię braku samokształcenia się nauczycieli, w ich prywatnym zakresie, tyczy się to szczególnie kreatywnego podejścia do dzieci i znajomości najnowszych metod pracy, wychowania. Motywacja to dziedzina, która interesuje mnie w sposób szczególny, dlatego zwróciłam również uwagę na wartość motywowania dzieci przez rodziców, którą J. Juul propaguje w książce „Kryzys szkoły” i zwraca uwagę na jej szczególny brak. Autor sprzeciwia się współczesnemu wychowaniu bez czasu na wychowanie, co niesie ze sobą wartość wyciszenia, spokoju, harmonii, bycia razem tu i teraz. Kształtowanie dialogu, który autor krytykuje, a konkretnie krytykuje jego brak na studiach przygotowujących przyszłych nauczycieli, to kolejne zagadnienie, dla którego warto sięgnąć po tą pozycję. Jak rozmawiać z dziećmi, jak rozmawiać z ich rodzicami i jak rozmawiać z kolegami z pracy, jak zbudować dialog opierający się na mówieniu o sobie, swoich spostrzeżeniach, bez oceniania innych ? J. Juul porusza temat prac domowych, zgadzam się w pełni z tezą zawartą w tym podrozdziale. Doskonale pamiętam czasy prac domowych, rodzice nigdy mnie nie pilnowali, nigdy ich nie sprawdzali – toteż nie miałam powodu by ich nie robić, uznawałam to za swój obowiązek, brałam za nie własną odpowiedzialność – rodzice nie wyręczajcie dzieci z odpowiedzialności za prace domowe. Natomiast ta odpowiedzialność nie może przerodzić się w nadmiar odpowiedzialności, sugerujący brak czasu na odnalezienie siebie, zaspokojenie własnych potrzeb. Kolejną wartością jest podmiotowość, podmiotowość to nic nowego w pedagogice, jednak nadal są szkoły, gdzie dzieci nie są traktowane jako indywidualne jednostki, dlatego i tą wartość warto docenić w prezentowanej pozycji książkowej.   

W

książce Jespera Juula Kryzys Szkoły

szczególne miejsce zajmują wartości oraz budowanie odpowiedzialności własnej u dziecka.

Podsumowując książka porusza zagadnienia istotne dla współczesnej myśli pedagogicznej. Porusza je pobieżnie, daje światło w kierunku,  w którym pedagodzy powinni kierować swoje badania naukowe, daje światło dla nauczycieli akademickich, sugerując im jakie nowe przedmioty powinni wprowadzić w ramach pracy ze studentami, a może w ramach warsztatów ? Daje również sygnał dla samych pedagogów o samokształcenie się w dziedzinie relacji, komunikacji i dialogu.  J. Juul namawia również do współpracy nauczycieli z rodzicami. Warto sięgnąć po tą pozycję ze świadomością, że nie daje gotowych rozwiązań, a jątrzy tematy, które zdają się być oczywiste ale w praktyce są zaniedbane.

Elżbieta Rogalska

Polecam również z kategori Jespera Juula: 
 Twoje kompetentne dziecko - recenzja
 Dziecko posłuszne czy zdrowe psychicznie ?
 Władza - Siła - Szacunek ?

Elżbieta Rogalska Absolwentka pedagogiki Uniwersytetu Szczecińskiego. Członek Pracowni Badań nad Twórczością Joanny Kulmowej. Rektorskie stypendium Uniwersytetu Szczecińskiego uzyskała w latach 2015-2017, Stypendium dla najlepszych doktorantów w latach 2018-2019. Autorka Publikacji naukowych (w "Qualitative Inquiry", "Kultura-Społeczeństwo-Edukacja", "Pedagogika Szkoły Wyższej", "Nauczyciel i Szkoła","Kognitywistyka i Media w Edukacji"), literackich (w "Nestor") oraz ponad 76 publikacji popularno-naukowych. Zainteresowania badawcze oscylują wokół pedagogii Joanny Kulmowej, Janusza Korczaka, „Tanatopedagogiki", Józefa Tischnera, Michel Foucaulta, Jana Pawła II, badań biograficznych oraz problematyki wyższej edukacji.

Fanpage bloga Elżbieta Rogalska